Rodzaje kontraktów

W tej lekcji omówimy trzy główne rodzaje kontraktów, które pojawiają się w zarządzaniu zamówieniami.

1. Kontrakt o stałej cenie (Fixed Price Contract), znany również jako “firm fixed price” lub kontrakt ryczałtowy. Skracany jest do FP.
2. Kontrakt typu “czas i materiały” (Time and Material Contract), znany również jako kontrakt na jednostkę, oznaczany jako T&M.
3. Kontrakt z zwrotem kosztów (Cost Reimbursable Contract), skracany do CR.

Każdy z tych typów zawiera bardziej szczegółowe podtypy kontraktów. Zacznijmy od kontraktów o stałej cenie.

Kontrakty o stałej cenie

Kontrakty te narzucają wykonawcy realizację pracy za z góry ustaloną kwotę. Na przykład, jeśli chcemy zlecić stworzenie strony internetowej, ustalamy jedną cenę, którą zapłacimy wykonawcy po zakończeniu projektu, np. $5000. Ten rodzaj kontraktu najlepiej sprawdza się, gdy zakres pracy jest dobrze zdefiniowany. W przeciwnym razie mogą pojawić się dodatkowe koszty dla nabywcy.

Zalecenia:

• Zakres pracy powinien obejmować szczegółowe opisy, np. liczbę stron, treść każdej strony, czas trwania animacji itp. W przeciwnym razie mogą powstać spory co do zakresu wykonanej pracy.

Kontrakt o stałej cenie przenosi większość ryzyka na Wykonawcę. Jeśli jako nabywca dokładnie określimy zakres prac, nie musimy martwić się o godziny pracy niezbędne do wykonania strony – to ryzyko Wykonawcy.

Rodzaje kontraktów o stałej cenie

Oprócz kontraktów ryczałtowych istnieją inne rodzaje kontraktów o stałej cenie:

1. Kontrakt o stałej cenie z premią motywacyjną (Fixed Price Incentive Fee Contract) – jeśli sprzedawca spełni określone kryterium wydajności, otrzyma dodatkową premię. Przykładowo, za każdy dzień wcześniejszego zakończenia pracy może otrzymać dodatkowe $50.

2. Kontrakt o stałej cenie z premią uznaniową (Fixed Price Award Fee Contract) – jest podobny do kontraktu z premią motywacyjną, lecz w tym przypadku nagroda jest ograniczona do maksymalnej kwoty i oceniana subiektywnie. Przykładowo, jeśli więcej niż 70% użytkowników polubi projekt strony, sprzedawca otrzyma dodatkowe $500, ale maksymalnie $1000.

3. Kontrakt o stałej cenie z dostosowaniem ekonomicznym (Fixed Price Economic Price Adjustment Contract) – chroni sprzedawcę przed wzrostem kosztów związanym z inflacją. Przykładowo, cena kontraktu może być aktualizowana co rok na podstawie wskaźnika cen konsumpcyjnych.

4. Zlecenie zakupu (Purchase Order) – najprostszy typ kontraktu używany głównie do zakupu prostych towarów. W przypadku zlecenia zakupu wystarczy podpis sprzedawcy, więc jest to kontrakt jednostronny. Przykładowo, zakup 200 krzeseł po $10 za sztukę.

Kontrakty typu “Czas i materiały” (Time and Material Contracts – T&M)

Kontrakt czas i materiały, znany także jako kontrakt na jednostkę, nie posiada ustalonej ceny całkowitej. Zamiast tego, w kontrakcie określone są ceny jednostkowe dla towarów lub usług, a ostateczny koszt zależy od ilości zakupionych towarów lub usług.

Przykład: jeśli zawieramy kontrakt z dostawcą posiłków, który zapewnia lunch za $3 przez rok, to całkowita ilość posiłków może nie być ustalona w kontrakcie, ale może zostać oszacowana jako wartość przybliżona. Tego rodzaju kontrakty stosuje się, gdy czas lub ilość materiałów są trudne do przewidzenia.

Kontrakty T&M są idealne dla tanich towarów dostarczanych w ograniczonym czasie, jednak brak precyzyjnych ilości zwiększa ryzyko nabywcy pod względem kosztów.

Kontrakty z Zwrotem Kosztów (Cost Reimbursable Contracts)

W kontraktach z zwrotem kosztów nabywca pokrywa koszty poniesione przez sprzedawcę plus określoną marżę zysku. Choć jest to najbardziej ryzykowny typ kontraktu dla nabywcy, jest stosowany, gdy zakres prac nie jest precyzyjnie określony lub brakuje czasu na jego doprecyzowanie.

W kontraktach tego typu nabywca powinien dokładnie kontrolować koszty sprzedawcy i monitorować, jak i kiedy ponoszone są wydatki, aby uniknąć nieuzasadnionych kosztów.

Rodzaje Kontraktów z Zwrotem Kosztów

1. Koszt (Cost Contract – CC) – nabywca pokrywa jedynie koszty pracy, bez dodatkowej marży zysku. Stosowany głównie przez organizacje non-profit.

2. Koszt plus stała opłata (Cost Plus Fixed Fee – CPF) – nabywca pokrywa koszty oraz stałą opłatę niezależną od całkowitych kosztów. Na przykład $50,000 bez względu na zmiany w kosztach.

3. Koszt plus opłata procentowa (Cost Plus Percentage Fee – CPF) – opłata to procent od całkowitych kosztów, co powoduje, że im wyższy koszt, tym wyższa opłata dla sprzedawcy, co jest ryzykowne dla nabywcy.

4. Koszt plus opłata motywacyjna (Cost Plus Incentive Fee – CPIF) – nabywca pokrywa koszty oraz opłatę zależną od osiągnięcia ustalonych kryteriów. Jeśli sprzedawca obniży koszty poniżej zakładanej wartości, może otrzymać dodatkowe wynagrodzenie.

5. Koszt plus opłata uznaniowa (Cost Plus Award Fee – CPAF) – podobny do CPIF, lecz opłata uznaniowa może stanowić zarówno nagrodę, jak i karę. Kryteria są bardziej subiektywne, np. maksymalna nagroda za spełnienie wszystkich specyfikacji.